Aby uzyskać wysokiej jakości kiszonkę z kukurydzy, należy przestrzegać zasad technologicznych na każdym etapie jej pozyskiwania. Prawidłowo przygotowana sprawdzi się jako pasza dla krów mlecznych i bydła opasowego, ze względu na wysoką wartość energetyczną.
Z tego artykułu dowiesz się:
- jak przygotować kukurydzę na kiszonkę do siewu i jakie odmiany wybrać,
- jak dbać o kukurydzę na kiszonkę,
- jak zakisić zebraną kukurydzę,
- jak rozpoznać kiszonkę dobrej jakości.
W jakim celu zbiera się kukurydzę na kiszonkę?
Kiszonkę z kukurydzy wytwarza się przede wszystkim na cele paszowe w gospodarstwach z bydłem mlecznym. Ze względu na wysoką zawartość energii stała się ona głównym surowcem wykorzystywanym w bazie paszowej.
Dobrej jakości kiszonka z kukurydzy pozwala na zapewnienie bydłu zapasu paszy oraz zaspokojenie wysokich potrzeb krów mlecznych, przy zachowaniu zdrowia zwierząt i opłacalności produkcji.
Jakie odmiany najlepiej się sprawdzą?
Wybierając odpowiednie odmiany kukurydzy na kiszonkę, należy wziąć pod uwagę plon ogólny świeżej oraz suchej masy podczas zbioru, strawność całych roślin oraz energię materiału kiszonkowego.
Należy też kierować się liczbą FAO, czyli systemem opisującym długość okresu wegetacyjnego, jaki jest niezbędny do zakumulowania suchej masy. Pozwoli to dobrać najlepszą odmianę kukurydzy do warunków klimatyczno-glebowych.
Odmiany dzielimy na:
- bardzo wczesne – FAO do 190;
- wczesne – FAO 200-230;
- średnio wczesne – FAO 240-250;
- średnio późne – FAO 260-290;
- późne – FAO od 300.
Najlepszą odmianą kukurydzy na kiszonkę jest SM Bard z Hodowli Roślin Smolice, zarejestrowana w 2022 roku, o FAO 250-260. Charakteryzuje się wysoką strawnością roślin przy dużym udziale kolb oraz masywnym pokrojem roślin o wysokości od 3,5 do 4 metrów.
SM Bard posiada bogate ulistnienie, co przekłada się na paszę objętościową. Ma bardzo dobrą zdrowotność liści, dobrze zaziarnione kolby oraz ziarno w typie flint. Sprawdzi się na glebach słabszych.
Dla wymagających rolników posiadających hodowlę krów poleca się odmianę SY Campona z hodowli Sygenta o FAO 260. Wykazuje się dużą zdrowotnością i dobrym ulistnieniem, również strawność włókna jest bardzo wysoka. Jest to jedna z najchętniej uprawianych odmian kukurydzy na kiszonkę w Europie Zachodniej.
Inna odmiana na kiszonkę to Goldnugget o FAO 230-240. Charakteryzuje ją wysoki potencjał świeżej zielonki, dorodne, rozbudowane kolby, co przekłada się na wysoką koncentrację energii w uzyskanej paszy.
Ponadto kukurydza z odmiany Goldnugget wyróżnia się dobrą zdrowotnością kolb i części wegetatywnych, a także odpornością na wyleganie łodygowe. Można ją z powodzeniem uprawiać na wszystkich typach gleb, także tych słabszych.
Odmiana kukurydzy Leonido z hodowli Saatbau o FAO 270 odznacza się bardzo dobrą tolerancją na suszę, zachowaniem świeżej masy zielonej do momentu zbioru (stay green) oraz wysoką zdrowotnością. Osiąga wysokie rośliny, nawet do 4 metrów. Leonido to mieszaniec trójliniowy z kolbą typu flex i ziarnem typu flint/dent.
Jak przygotować kukurydzę na kiszonkę do siewu?
Nasiona kukurydzy przeznaczonej na kiszonkę powinny być wysiewane jak najwcześniej – w pierwszej lub drugiej dekadzie maja. Nie należy tego terminu opóźniać, gdyż poskutkuje to obniżeniem plonu ziarna.
Istotna jest też większa obsada roślin na 1 metr kwadratowy, a będzie ona zależeć od użytej odmiany. Odmiany wczesne wymagają obsady 11-13 roślin na metr kwadratowy, odmiany średnio wczesne – 10-12 roślin na metr kwadratowy, odmiany średnio późne – 9-11 roślin na metr kwadratowy, a odmiany późne – 8-10 roślin na metr kwadratowy.
Należy też uwzględnić około 0,7-0,8 metra zalecanej szerokości międzyrzędzi oraz głębokość siewu około 4-5 centymetrów na glebach cięższych i 8 centymetrów na glebach lżejszych.
Jak dbać o kukurydzę na kiszonkę?
Aby uzyskać wysoki plon biomasy i dużą ilość ziaren, potrzebne jest odpowiednie nawożenie kukurydzy. Polega to przede wszystkim na kontroli działania azotu, czyli głównego składnika odpowiadającego za plon.
Ze względu na duże wymagania pokarmowe istotne jest, by, oprócz azotu, dostarczyć do gleby odpowiednie ilości fosforu, potasu, wapnia, magnezu, siarki i innych składników mineralnych.
Jak odpowiednio zakisić zebraną kukurydzę?
Zbiór kukurydzy na kiszonkę można rozpocząć w momencie, gdy zawartość suchej masy w ziarnie wynosi jakieś 30-35%. Jeżeli wartość ta będzie wyższa w chwili zbioru i obróbki, będzie wymagała większego rozdrobnienia na sieczkarce oraz szczelniej okrytych silosów.
Co istotne, kukurydza coraz bardziej dojrzała nie traci na wartości, a przeciwnie, gromadzi składniki pokarmowe, co oznacza zwiększenie wartości energetycznej. Dzieje się tak za sprawą rosnącego udziału ziarna w plonie, którego w dobrej kiszonce będzie nawet 50%.
Trzeba jednak zauważyć, że dla kolb i łodyg z liśćmi są inne optymalne terminy zbioru na kiszonkę. Wraz z dojrzewaniem całej rośliny łodyga ulega zdrewnieniu i pojawiają się w niej trudnostrawne celuloza i lignina. W tym czasie część składników pokarmowych trafia do ziarna.
Dlatego łodygi z liśćmi należy zbierać, gdy są jeszcze zielone. Z kolei kolby zbiera się w okresie pełnej dojrzałości ziarna na poziomie 80-85%, a więc w fazie dojrzałości ziarna od woskowej do szklistej.
W przypadku roślin dobrze ukolbionych zbiór przeprowadza się później, by uzyskać większy plon w ziarnach. Z kolei na plantacjach mniej urodzajnych zwraca się uwagę przede wszystkim na stan łodyg i liści.
Zwożąc zielonkę do silosu lub na pryzmę, równomiernie ją rozrzucamy i od razu ubijamy. Ugniatanie powinno trwać jakąś godzinę po zwiezieniu ostatniej przyczepy. Nie należy się jednak nazbyt spieszyć, gdyż niedokładnie ubita kiszonka jest podatna na wtórną fermentację w momencie jej pobierania.
Zakiszoną kukurydzę trzeba szczelnie zakryć folią, aby uniemożliwić dostęp powietrza oraz ochronić ją przed wodami opadowymi, powinna też być dociążona.
Kiszenie to proces polegający na zakwaszaniu masy roślinnej kwasem mlekowym tworzonym przez bakterie znajdujące się w roślinach. W warunkach beztlenowych zaczynają produkować kwas mlekowy zmieniający środowisko na kwaśne.
W takich warunkach, bez dostępu do powietrza, giną szkodliwe mikroorganizmy, które powodowałyby gnicie kiszonki. Dzięki temu może ona być przechowywana dłuższy czas i się nie zepsuje.
Co z gotową kiszonką?
Gotowa kiszonka nadaje się do pobierania po około 6 tygodniach. Aby to zrobić, należy ostrożnie odwinąć folię tylko z takiej ilości, jaką chcemy pobrać jednorazowo. Ściana kiszonki powinna być pionowa, by jej kontakt z powietrzem podczas pobierania ograniczyć do minimum.
Wymiary pryzmy lub zbiornika, w których jest umieszczona kukurydza, powinny być dostosowane do liczebności stada oraz ilości skarmianej kiszonki. Zaleca się, by w ciągu tygodnia wybierać warstwę kiszonki grubości 2,5 metra.
Latem, by zabezpieczyć kiszonkę przed zagrzewaniem, można spryskiwać jej czołową ścianę roztworem kwasu propionowego, roztworem mocznika lub ich mieszanką. Uchroni to przed rozwojem grzybów i pleśni.
Jak rozpoznać dobrą kiszonkę z kukurydzy?
Kiszonka dobrej jakości charakteryzuje się aromatycznym, chlebowym, lekko kwaskowym zapachem oraz barwą i konsystencją podobną do materiału wyjściowego. Jest też wolna od pleśni i zanieczyszczeń.
Powinna też spełniać następujące parametry:
- sucha masa: 30-35%,
- włókno surowe: maksymalnie 20% w suchej masie,
- skrobia: minimalnie 30% w suchej masie,
- ADF: maksymalnie 25% w suchej masie,
- NDF: maksymalnie 45% w suchej masie,
- energia: minimalnie 6,5 MJ NEL lub 0,9 JPM na 1 kilogram suchej masy.
Sprawdź również:
https://www.emmarol.pl/pl/art/sloma-kukurydziana-surowiec-do-biogazowni.48.html
https://www.emmarol.pl/pl/art/siew-kukurydzy-wymagania-terminy.49.html
https://www.emmarol.pl/pl/art/terminy-zbioru-kukurydzy-kiedy-kosimy-kukurydze.45.html
